De wereld van Kruiden-Marie
22 september, 2011
Dit schrijf ik u op Prinsendag. Een dag waarop de leiders van dit land aankondigen dat de broekriem tot aan de navelstreng moet worden aangetrokken. Het is de afgelopen maanden tot vervelens toe herhaald, en het bewijst maar weer eens hoe moeilijk het is om origineel te zijn: ‘we’ gaan er de komende tijd in koopkracht op achteruit, roept het landsbestuur, het wordt kommer en kwel, en u bent gewaarschuwd. Dreigende taal,die over bezuinigingen gaat. Maar tegen het op handen zijnde Europese bankroet wapent de regering ons niet. Kennelijk in de hoop dat de dreigende Grote Storm een windhoosje is, zoals de Mexicaanse griep toch geen pandemie bleek te zijn…
Het is moeilijk voor te stellen - een situatie waarin Europa failliet is. Zou dat tot armoe kunnen leiden? Ik ken armoe van horen zeggen. Of van boeken waarin dat beschreven staat. Ik kreeg er laatst iets van mee, toen een bevriende kennis mij een heerlijk boekje cadeau deed: “In sloot en plas van” Eli Heimans en Jac. P. Thijsse, eerste druk 1906. Ik ben al enige tijd in het rijke bezit van “Hei en dennen” van dezelfde auteurs, en nu is dat werkje dus in goed gezelschap. Beide boekjes, uit een zesdelige serie, raad ik u van harte aan. Niet alleen omdat ze over de natuur van honderd jaar geleden gaan, maar vooral omdat de lezer in een spiegel kijkt die een totaal andere wereld reflecteert. In een bijna vergeten schrijfstijl vertellen de auteurs over hun kleine wereld van geringe ambities, feodale omgangsvormen, van leven en overleven, geloof en bijgeloof.
Zo verhaalt het deeltje “Hei en dennen” over een ontmoeting met Kruiden-Marie, een oude vrouw die toentertijd woonde ‘waar nu de spoorlijn van Zwolle naar Almelo ligt, een kwartiertje bezijden de brede zandweg, die dwars over de heide van het dorp Heino naar Raalte voerde’. Dat is een ‘wandelkwartiertje’ want auto’s waren toen nog niet in zwang. Kinderen gingen lopend naar school, wat somtijds wel een uur gaans was. Natuur speelde een belangrijke rol in het leven van de mens, zo’n honderd jaar geleden. Maar niet altijd positief. Er was veel angst en bijgeloof, en hekserij was nog een levend begrip. Zo wordt in het boekje mooi beschreven hoe ‘dom boerenvolk’ doodsbang is voor de hazelworm, die ook wel ‘Hartworm’ of ‘Meiworm’ wordt genoemd. Geen voerman rijdt door als er een hazelworm over de zandweg kruipt, want als de paarden het beestje raken, springt hij ze naar de kop, en maakt ze blind. Het zijn rijke boekjes met verhalen uit een andere tijd. Oók mooi om de politieke sores mee door te komen…